The Greek Goddess of Aggregation

I interviewed Arianna Huffington for Campaign Turkey's October issue. Here's the original transcript in English.

How involved are you in Huffington Post's daily routine? Are you active at the editor's desk, newsmaking, aggregating or are you more involved in the company side?
I'm completely involved in HuffPost's day-to-day editorial decisions. It's probably my favorite part of the job. I'm in constant contact with our editors, not only discussing the news of the day but how we can stay on the stories that matter most after others in the media have moved on.

Is it fair to state that Huffington Post filled a great void during the Bush years but continued to grow in the last four years as well? 
We don't determine our coverage or measure our growth by who's in office. Our approach at HuffPost is "beyond left and right." There is nothing left-wing or right-wing about caring for the millions of Americans who are unemployed, or the multiple crises affecting people around the world. That said, we have definitely continued to grow in the last four years. We now have more than 70 verticals, and the Huffington Post Media Group has nearly 800 employees worldwide -- including reporters, editors, and members of our tech, sales and marketing teams. In terms of engagement, it took us 6 years to reach 100 million comments. But just six months later, we'd reached 150 million comments.

What was Huffington Post's mission in the Bush years, and how has it changed since then?

Arianna Huffington, the founder and owner of Huffington Post.

Our mission is the same now as it was then: to take the sort of conversations found at water coolers and around dinner tables -- about politics and art and books and food and sex -- and open them up and bring them online. And there's certainly been no shortage of conversation-worthy news and cultural events since Bush left office.

HuffPost was considered to be a voice of dissent during Bush era but it is still, if not even hugely, relevant today. Is there a secret formula to sustainability?
Part of going beyond left and right means that, as a news organization, we bring the same scrutiny to our elected officials and institutions, no matter what party is in power. In my own writing, I've been quite critical of President Obama. So we don't think of it as being the voice of dissent from any one party or ideology. We think of ourselves as a voice in favor of accountability, whoever is in office.

Do you predict the death of newspapers, if so when will they complete their mission?
I've always believed that as long as we live there will be print newspapers. But at HuffPost we look forward to a hybrid future, with traditional outlets adopting the tools of digital journalists --including speed, transparency and engagement-- and new media adopting the best practices of traditional journalism, including fact-checking, fairness, and accuracy. So the division between "old media" and "new media" is increasingly meaningless. And the mission of newspapers will never be complete, it's just that the ways in which that mission is fulfilled will always be changing.

I want to refer to a David Carr in which he states that big media companies fail to attract audience for specified interests; users tend to obtain technology news from a tech site, or gossip from a gossip site and so on. Yet, Huffington Post's corpus contains many different categories and attract a wide range of audience. How do you succeed where others fail?
Well, we have enough sections that we allow people to dig in to virtually any passion they have. But we do it in our own way. At HuffPost, we try to infuse everything we do with an element of anticipation, surprise, and playfulness -- especially in our headlines and splashes. When you visit our site, you have a sense of occasion -- the feeling that we are putting on a show for you. And we're not afraid to have fun while doing it. That's allowed us to make our audience both bigger and more engaged.

Why did you choose Anne Sinclair to head your operations in France? Was her already existing celebrity status a factor?
I was always impressed by Anne Sinclair’s gifts as a journalist, her dedication, the pursuit of excellence she brought to every task, and her passion for ideas. And I love the fact that she embraced digital journalism and was even blogging herself before she became our editorial director. 

How do you choose who works for Huffington Post? What are the criteria? For domestic and international.

Like anyone, we try to hire the best people we can. We look for passion, a willingness to connect, a sense of fun, and a hunger to be on the front lines of the hybrid journalistic future I mentioned above.

Internationally, we partner with established media companies: for example, Le Monde in France, Gruppo Espresso in Italy, and El País in Spain. We find their unmatched local expertise, together with HuffPost's powerful platform, is key to telling the stories that need to be told -- and just as important, helping people tell those stories themselves.

Will HuffPo's expansion continue?
Yes. In the next 7 years, my dream is to launch editions in each of the 10 major languages that cover more than 2/3 of the world.

What will Huff Po branding offer readers in other countries that they don't already have?
We live in a golden age of engagement, and our goal at HuffPost is to help readers tap into the best that our age has to offer. We do that with our original reporting, our blog platform, and aggregation. I always say that even if I had an unlimited budget to produce unlimited original content, I would still aggregate, because there is great content being produced out there, and our goal is to allow our readers to access the best content in the world. And we do it in our own particular way, with a sense of passion and fun.

Is it still hard for web sites to survive merely on advertising or a financial investor is still necessary?
Our advertising strategy is not just based on CPM, but sponsorships. We've launched sponsored sections on Global Motherhood (Johnson & Johnson) and Good News (Capella University).

How is the merger with AOL going so far?
For HuffPost, the merger has been like stepping off of an already fast-moving train and onto a supersonic jet. We're still traveling toward the same destination, with the same people at the wheel, and with the same goals, but we're now getting there much, much faster.

There were objections at first about the merger in certain circles, arguing that an affiliation with a big company would take away from Huff Po's independence. Do you think time has proved them wrong or are there more concern you need to consider while running the portal now?
I think our coverage proves that any worries about HuffPost losing its independence were unfounded. More than a year after the merger, we're still holding our leaders accountable, putting the spotlight on the stories that need telling, and using all the tools are our disposal to get beyond the tired prism of left vs. right. In fact, we haven't changed what we're doing, we're just doing more of it.

Do you have any predictions for November 2012?

I think it's crucial that if President Obama is re-elected, he lives up to the high standards he set for himself in the 2008 campaign and in this campaign as well. It's not enough to simply beat Mitt Romney. America has big problems and it's going to require more of a willingness to fight for the solutions -- and take that fight to the public and enlist their support, as well -- if we're going to solve them.

You emphasize the importance of sleep a lot. Don't you think sleep is a waste of time?

No! Just the opposite. The sure-fire way to waste time is skimp on sleep. Sleep is connected to so many aspects of our lives: our health, our work, our memories, our creativity. And the US, and many other countries around the world, is suffering from sleep-deprivation, and we are paying a terrible price. The prevailing culture tells us that nothing succeeds like excess, and that working 70 hours a week is better than working 60. In order to tap into our own wisdom and our own big ideas, maybe all we need is to close our eyes.

I know you are a Blackberry user, are you addicted to mobile devices?

I carry four BlackBerrys. Yes, four! It's one of the reasons I took up the Sleep Challenge in 2010 -- and continue to this day -- agreeing to charge my BlackBerrys in a different room when I went to bed, lest I be tempted to check them should I wake up in the middle of the night. So, yes, I am addicted, and instead of quitting cold turkey I'm excited about the number of technological solutions that are appearing on the horizon to help us curb our addiction to technology.

Bizim büyük çaresizliğimiz

Kızımızı ailesi en iyi okullarda okuttu, Londra'da moda tasarımı öğrendi, dünyanın çeşitli kentlerinde defileler yaptı. En son New York'ta takılıyordu galiba. Annesi Türkçeye çok önem verdiği için çocuklarının diksiyonlarına da azami ilgiyi göstermiş. Küçük hanımın hafiften TRT spikeri gibi konuşmasının nedeni bu. Gururumuzu kabartan, eski Türkiye Cumhuriyeti'nde olsa televizyona çıkartılıp 'İşte çağdaş Türk kızı' diye sunulacak türden biri. İzmirli teyzelerin gözleri yaşarır, oğullarına gelin almak isterler.

Ama bir kusuru var bu: Yahudiler'den nefret ediyor. Evet evet, yanlış duymadınız. Moda-Bağdat Caddesi hattında büyüyen bu genç kız, ait olmak istediği bohem çevreye mensup arkadaşlarının arasındaki bir ev partisinde bu düşüncelerini bir anda kusuverdi işte. Belki kafalar iyiydi, o an üzerinde durulmadı. Ortamda Yahudi de yoktu, belki bundan cesaret aldı. Ama zaten suyu ısınmıştı, bileti kesildi. Türk bohem gençlerinin hepsi akılsız izansız değil işte, şuursuzluğun bedelini illa ödetiyorlar.

Çok sonraları bir chat seansında "Ya yeni duydum, sen Yahudilerden nefret ediyormuşsun" diye yüzüne vurulduğunda da "Ayyy evet" diye konuya girip karşısındakinden hiç beklemediği bir tepki aldı: "Ben Yahudiyim." Ne diyeceğini bilemedi, doğal olarak şaşırdı. Kıvırmaya çalıştı, ama nafile. "Ay aslında nefret etmiyorum da şöyle..." diye dişe dokunur bir açıklama yapamadı tabii ki. İşin tuhafı şu: Sonraki günlerde, aylarda, yıllarda kendisiyle yüzleşen arkadaşlarıyla, bu çirkin açıklamalarından rahatsız olduğunu belli edenlerle bile hala görüşmekte ısrar etti. "Özledim, nerelerdesin, neden buluşamıyoruz" türü bir dolu mesajı yanıtsız kalmasına rağmen. İnat mı? Bence pişkinlik. Hiçbir şeyin yapışmadığı bir teflonluk.

Santralİstanbul'daki "Biramızı istiyoruz" eyleminde var mıydı, bilmiyorum. Ama doğrusu özgürlüğün sadece konserde bira içmek, sivil itaatsizliğin de tweet atmak olduğunu zanneden kitleye çok yakışırdı. Hem aslında onu da yadırgamıyorum. İstatistiklere bakalım: Yapılan araştırmalara göre Türklerin yüzde 41,2'si Yahudi komşu istemiyor. Bu yüzde 41'in homojen bir AK Parti seçmen kitlesi olduğunu hiç zannetmiyorum. Eminim aralarında Efes Pilsen'in hakkını arayan twitter devrimcileri de vardır.

2011'de yapılan ankette eşcinsel komşu istemeyenlerin oranı yüzde 57,9. Apartmanın yarısından çoğu otomatik olarak bana karşı demek ki. O kadar antipatik bir imajım var ki apartmanda, bu da bir dokunulmazlık sağlıyor bana, yönetici falan saçma sapan bir uyarı mektubu yolladığında daha çirkin bir üslupla mektup yazıp aynen kendisine iade ediyorum. Ya böyle biri olmasaydım, atacaklar mıydı imza toplayıp acaba?

Apartmanın diğer yarısı da ateist komşu istemiyor; onların da oranı 45,4. İçki içen komşu istemeyenlerin oranı 40,8, ama "Fark etmez" diyenler yüzde 48'le onları eziyor. Ermeni'yseniz yüzde 40,2'lik bir kesim size karşı çıkıyor. Benden size tavsiye: Bu hayatta illa mensup olacaksanız tek bir ezilmiş azılık grubuna ait olun. Yoksa gördüğünüz gibi seçenekler azalıyor.

Epey bir zamandır yurtdışında yaşayan ve Ankara'nın Çankaya semtinde de bir dairesi bulunan bir işadamı arkadaşım seyahatlerden fırsat bulamayıp bir türlü memlekete uğrayamıyordu. İki sene sonra geçen yıl komşularından biri merdivende yolunu çevirip "Sizin evinize başörtülü insanlar girip çıkıyor" diye şikayet etmiş. Bizimki anlamamış başta. Bir: Eve kimin girip çıktığından size ne? İki: Eve girip çıkan ve şikayet yaratacak kadar dikkat çeken 'başörtülüler' kim olabilir ki? Birkaç dakikalık affallamanın ardından anlaşılmış: Temizlikçi kadından şikayet ediyormuş komşular. 'Biz onlarla mücadele ediyoruz, siz evinizi açıyorsunuz' gibi laik-atakları sadece şaşkınlıkla dinlemiş. Yıllardır evine gelip giden gündelikçi birden apartman yönetiminde sorun olmaya başlamış.

O laik teyzenin, varsa eğer, çocuklarından birinin 'Özgürlüğüne sahip çık' diye tweet attığına iddiaya girerim.

Elbette Türkiye'de yaşam tarzına yönelik tehditleri ve oluşan havayı şaşkınlıkla takip ediyorum. Ama, ne yalan söyleyeyim, bir konserde bira satışının yasaklanmasından dolayı rejimin tehlikede olduğunu ya da tekil bir örnekten çok büyük sorunlar çıkartılması gerektiğini düşünmüyorum. Umarım kimse karşıma "Önce belediye tesislerinde başladılar içkiyi yasaklamaya, sonra kırmızı sokaklar, sonra sıra üniversitelere geldi" diye dikilmesin. Bu icraatlara imza atan partinin (önce belediyede Refah, sonradan AK Parti) hezeyan geçiren pek çok laikten daha tutarlı olduğu ortada: Hiçbir zaman muhafazakar olduklarını gizlemediler, hiçbir zaman içkiye karşı olmadıklarını iddia etmediler. Aksine üç çocuktan tutun da kürtaja kadar hemen her konuda kendi ilkelerinden hiç geri atmadılar. Başbakan Erdoğan defalarca 'muhafazakar' olduklarının altını çizdi. Güç onlara geçince de kendi tasavvurlarına göre bir ülke için çalışmaya başladılar, bu yönde de çalışmaya devam ediyorlar.

Demokrasinin sırrı çoğunluğun seçtiği iktidarın azınlığın da haklarını gözetmesinden geçiyor; bu Türkiye'de ne yazık ki bakir bir alan. Ama bu bakir alanın müsebbibi de tek başına şimdiki iktidar değil. Türkiye Cumhuriyeti'nin kısa tarihinde (özellikle de 2011 öncesine de facto Birinci Cumhuriyet diyebileceğimiz süreçte) gücü eline geçirenler her seferinde ülkeyi kendi istedikleri gibi şekillendirebilecekleri çamurdan bir heykel olarak görüp kendi keyiflerine göre oynayıp durdular. Hadi keyif demeyeyim de hayat algısı, ideal gibi daha şık bir kelime kullanayım.

İflah olmaz bir Batı hayranıyım. Batı'nın ahlaki değerlerine, kültürüne, disiplinine ve tarihine sonuna kadar hayranım. Ama bir Batılıya "Eskiden başka bir alfabe kullanıyorduk, sonradan Latin alfabesine geçtik" diye anlatmakta epey zorlanıyorum. "Nasıl yani, birkaç yüz yılda mı geçildi" deyince, "Hayır ertesi sabah" diye abartarak anlattığımda yüzüme çok tuhaf bakıyorlar. Latin Alfabesine geçmiş olmaktan son derece memnunum. Türkiye'nin toprağının az bir bölümü Batı'da olmasına rağmen kuruluş doktrine göre yüzünü tamamen Batı'ya dönmesinden yanayım. Yerinin burası olduğunu düşünüyorum. Batılı gibi giyinmekten, yazmaktan, düşünmekten yanayım. Ama Batılılık adına yapılan devrimlerin tepeden inme olmadığını da hiç kimse iddia edemez herhalde. Kim bilir, belki de savaştan yorgun düşen, eğitimi sınırlı ve kendi yönünü bulamamış bir toplumun önüne ancak bu şekilde hedef konabilirdi. Zaten büyük liderlik de budur. İyi kötü 2011'e kadar geldi işte bu hedefler.

Cumhuriyet'in kuruluşundan bugüne kadar geçen süre içinde sadece devletin kurucularını suçlamak da büyük haksızlık. Turgut Özal birden ülkeyi liberal ekonomiye geçirmeye karar verdi. Adnan Menderes taşrayı şehre taşıyarak, her mahallede milyoner yaratarak bugün bile hala aşılamayan ve pek çok probleminin temelinde yer alan çarpık kentleşmeyi körükledi. Tansu Çiller gibi yozlaşmış siyasetçilerin ise ideali, hedefi bile yoktu. Tek derdi Amerika'daki mal varlığını korumaktı: Katillerle ittifak yapmak bile meşruydu bu yolda.

Evet, belediye tesislerinde içki içiliyordu ve Tuncay Özilhan sponsorluğa yatırdığı paraların karşılığını haydi haydi alıyordu belki ama o zaman özgürlük diye bir şey var mıydı? Doğrusu benim yaşadığım Türkiye'de hiçbir zaman özgür olduğumu hatırlamıyorum, ara sıra 'özgürlük yanılsamasına' kapıldığımı zannediyorum. Geçmişte sokakta öpüştüm ya da oruç tutmadım diye dayak yemeyince "Eskiden çok özgürdük" diyecek kadar saf değilim. Çünkü lisede inancıma ters düştüğü için din dersinden muaf olmak istediğimi sınıfta açık açık söylediğimde teneffüste beni tehdit eden ülkücüler AK Parti'den güç almıyordu. O sıralar 'liberal' parti iktidardaydı ve 'sarışın güzel kadın' bizi AB'nin en büyük gücü haline getireceği masallarını anlatıyordu. Bugün iktidarın önünde hazır olda duran basın, dün o kadının peşinde dolanıyor, bir yandan da askerlerden gelen belgeleri basıyordu.

Ama bizim gençlere bir şişe bira ver, bir de twitter'ı güncelleyebilecekleri bir mobil iletişim aracı... O zaman özgürlük geliyor işte.

Türkiye'nin en büyük probleminin birarada yaşayamama olduğu çok belli. Apartmanda da bu böyle, iktidarda da. Ama bu hastalığı tedavi etmenin önündeki en büyük engel de bunun 'dönemsel' bir semptom olduğu yanılsaması. Bir konuda anlaşalım: Türkiye bugün de özgür bir ülke değil, hiçbir zaman da olmadı. Ne yazık ki bu gidişle de olmayacak. Hatta eylemi sadece twitter'dan yapıldığını zanneden kentli gençlerle hiçbir şey olmayacak.

Bir yandan da anlıyorum: Bu düzen ya da bu devlet (adı her ne ise işte, bu heyula) her zaman kendisinin çizdiği katı kurallara karşı çıkanlara karşı acımasız oldu, hep başını ezdi. 20'li yaşlarında hiç kimseyi öldürmemiş üç gencin darağacındaki görüntüsü orada dururken eylem yapmak kolay değil tabii ki; hatta Facebook'a, twitter'a yazdığı mesajlar yüzünden yargılananların haberlerini de okuyoruz. Ama özgürlüğü Efes Pilsen'in bira satma özgürlüğünü sanmanın ötesinde bir çözüm olsa gerek. Çünkü bir yandan da Red Hack gibi Türkiye'nin en kuvvetli ana muhalefeti var; her türlü bedeli ödemeye hazır olarak kelle koltukta ilerliyorlar, geri adım atmıyorlar ve yol alıyorlar. Tek dertleri konserde bira satılması değil zira.

Santralİstanbul'da içki satışının bizzat Başbakan'ın talimatıyla olduğunun açıklanmasından daha vahimi, Başbakan'ın 'tak' dediğini 'şak' diye yapan rektörün durumu. İstanbul Bilgi Üniversitesi kuruluşundan beri AK Parti'ye büyük destek veren, Ahmet Çalık'ı ve Egemen Bağış'ı her dem ağırlayan bir kurumdu: Hatta AK Parti'nin bakanı Egemen Bağış bizzat Santral'de yemek vermişti. Hala da AK Parti'nin ideolojik altyapısını oluşturan birçok öğretim üyesi var. Her dem pişmiş kelle gibi sırıtan eski sahiplerinden arınmış olmaları ruhlarının değiştiği anlamına gelmiyor. Bilgi'nin bugünkü rektörü günü kurtaracak açıklamalar yapıyor ama aynı üniversitenin birkaç sene önce film-video dersinde porno çektikleri için öğretim üyelerini kovduğunu da hatırlatalım. O gün Başbakan'ın telefon etmesi gerekmemişti, ne de olsa kraldan çok kralcılar vardı. Özetle: Sana rektör olamazsın demedim.

Şimdi sorun sadece bira içilmesi mi?

Sırf bu örnek bile özgürlüğün kimileri için eğilip bükülebilir bir şey olduğunu göstermiyor mu? Sanki Türkiye'de ne zaman farklı yaşam tarzlarına saygı vardı da, şimdi olacak.

Kuşkusuz tüzüklerle çarpışarak bugünlere gelen ve hoşgörüsüzlükten, kısıtlı özgürlüklerden epey çekerek devletin en tepesine gelen birinden, Başbakan Erdoğan'dan, biraz daha empati, biraz daha anlayış beklemek haksızlık değil. En azından çarpıştıkları 'tüzükleri' yok etmek. Ama onları da anlıyorum: Böylesi, yani hiçbir şeye dokunmamak ve 'Ne de olsa iktidarız artık' demek daha kolay. Diğeri engebeli ve bedeli daha ağır bir yol. Özgürlüğe saygının olmadığı bir ülkede özgürlük yolunu açmaya çalışanlar kim bilir hangi bedeli ödemeye mahkum edilirler. Hem bugüne kadar hiç kimse sınırsız özgürlükleriyle nam salan, farklı yaşam tarzlarına saygılı bir Türkiye kurulsun diye elini taşın altına koymadı. Zaten bu iktidarın da ne böyle bir vaadi vardı, ne de onlara oy veren yüzde 50'nin böyle bir talebi. Hiçbir iktidardan böyle bir talebi olmadı zaten Türkiye'nin; Özal zamanında evimize video almak, şimdi de duble yollar yetti bize.

Başkalarında gözlemlediğim ve bana çok tuhaf gelen bir insan davranışı dikkatimi çeker hep: İlk karşılaştıkları kişinin kendi müdahele hakları bulunmayan fiziksel özelliklerine dikkat çekip parmakla göstermeleri: Ten rengi, gözleri farklı, hatta dini, yetiştirilişi, inanışı farklı insanların bu özelliklerine dikkat çekilmesi. Bir siyahla konuşurken ilk olarak onun siyah olduğunun algılanması. Çok garibime gidiyor biri 'Resepsyondaki zenci adam'dan bahsedince mesela. Kendi kendime 'Sahiden zenci mi acaba adam' diye düşünüyorum, algılamamışım çünkü beynim bu şekilde bir kategorizasyonu kabul etmiyor. Neden başkalarının dünyayı bu şekilde algılayıp bu özellikten neden yoksun olduğum (meraklısı da değilim ya gerçi) hep gizemini koruyacak. Bir insana baktığımda onun 'ne' olduğunu göremiyorum ilk başta, onu 'ne' olduğuna göre değil de 'nasıl biri' olduğuna göre yargılıyorum çoğu zaman. Bu bir Türk davranış biçimi ama.

Komşumun Ermeni, Yahudi, başörtülü, sarhoş, eşcinsel ya da heteroseksüel olması beni ilgilendirmiyor. Sarhoşsa mümkünse kapımın önünde şişe kırmasın. Mormon ya da Yehova Şahidi'yse çok rica ederim beni 'çevirmek' için kapımı çalıp durmasın: Evde çalışıyorum ve hayatta en nefret ettiğim şey kapı zili. Komşumun çocuğu varsa ne güzel, benden özellikle çocuğu olduğu için sempati beklemesin. Onun çocuğuyla ilgilenmek zorunda değilim ama küçücük çocuğa nefret besleyecek de değilim. Ben o sempatik 'abilerden' değilim sadece. Müslüman komşumun iftar davetini seve seve kabul edebilirim, kalkıp da iftar sofrasında rakı içeyim gibi bir inadım da olmaz elbette; Hanukkah'da Yahudi komşularımla mum yakabilirim; Ermeni komşularımla onların Noel'ini kutlamaktan mutlu olurum ocak geldiğinde.

Benim hayalimdeki Türkiye erkeklerin birbiriyle evlenip çocuk sahibi olabildikleri bir ülke aynı zamanda. Ama İstanbul'un en laik, hatta über-laik semtinde oturmama rağmen bu fikrin komşularımın hoşuna gideceğini zannetmiyorum. Belki yaşayıp görmek gerek.

Benim hayalimdeki Türkiye'de 11 ay içki içilip bir ay oruç tutulmasında hiç sıkıntı yok mesela. Bugüne kadar bunun başarıyla uygulanabildiğini gördük. Uzun lafın kısası: Benim hayalimdeki Türkiye herkesin birarada yaşayabileceği ve hiç kimsenin bir diğeriyle ilgilenmediği bir ülke. Ne yazık ki hayalimdeki Türkiye'nin hiçbir zaman varolmadığı gibi, hayalden de giderek uzaklaştığımızı görüyorum.

Geçenlerde bir arkadaşım Amerika Birleşik Devletleri'nin gizli sloganının "Who gives a fuck" olduğunu söyledi. 'S.k' diye yazmamız gereken bir yayın organı değil burası, o yüzden doğrudan "Kimse kimsenin sikinde değil" diye çevirebilirim. Sokakta pijamasıyla gezen, dilini değdiren, yüzüne dövme yapanlarla Hasidik Yahudiler aynı metroya biniyor. Jay Z'nin yatırdığı milyonlarca dolarla Brooklyn'deki yeni evine kavuşan Nets takımının Arena'sında onbinlerce dolara tek gecelik localar satılıyor, şampanyalar patlıyor. Tam karşısındaki dükkanlarda ise Ramazan için hurma var. McDonald's'da patates kızartmasını Sundae dondurmaya banıp yediğinizde kime size uzaylı gibi bakmıyor. Ne ilginç ki, Türkçeye Özgürlük olarak çevrilen Jonathan Franzen'ın Freedom romanı Fransa'da İngilizce adıyla yayımlandı: Çevirmenin romanın içeriğiyle ilgili çok ilginç bir oyunu, Amerika'nın 'freedom' kelimesini tekeline alması, içselleştirmesi, kendisiyle özdeşleştirilmesi.

Kimin nasıl yaşadığının kim nasıl yargıcı olabilir?

Dünyanın en çözümsüz çatışmalarından birinin merkezi olan Kudüs'te Müslümanlar'ın Ramazan'ının ya da Yahudiler'in Pessah'ının birarada kutlandığı, sokaklarda herkesin birbirine saygı gösterdiği, kimsenin komşusundan nefret etmediği bir dönem vardı oysa. Osmanı İmparatorluğu'nun birkaç yılı; işin içine vergi alma, mülk edinme, kısacası mal yarışı girince karıştı. Bunu başaran devleti bugün yüceltip baştacı ediliyor, kökenlerimize sahip çıkılıyor ama koca İmparatorluk'un sadece küçücük bir şehrinde (harbi küçük) başarıya ulaşan 'birarada yaşama' politikası mirasçısı Türkiye Cumhuriyeti'nin apartmanında bile işlemiyor.

Modacı kızımız ve yüzde 42 Yahudi komşu istemiyor işte. Türklerin yüzde 90'ı ise hayatında hiç Yahudi tanımamış.

Özgürlük bira şişesinin kapağının altında değildir.

Not: Yılmaz Özdil gibi bir doğal yeteneğim olsaydı 'Birarada yaşamak'la 'Birada yaşamak' arasında gidip gelen harika espriler üretebilirdim. Tamam tamam, zorlamıyorum.

Sizi gidi homo düşkünü komünist itoğluitler!

Amerikan Başkanı Barack Obama'nın eşcinsel evliliğine destek veren sözlerini duyduğum anda Milk'teki rolüyle Oscar alan Sean Penn'in törendeki konuşmasına gitti aklım. O günkü yorumu biraz abartılı gelmişti ama meğerse öngörülüymüş; bugün 'Zarif bir adamı Başkan seçmiş olmakla' neden gurur duyduğunu çok daha iyi anladım:

You Commie homo-loving sons of guns! I did not expect this, but I -- and I want to be very clear that I do know how hard I make it to appreciate me. Often. But I -- I am touched by the appreciation and I hoped for it enough that I scribbled down -- so I have the names in case you were Commie homo-loving suns of guns. And so I, I wanted you to thank my best friend Sato Masuzawa. My circle of longtime support, Mara, Brian, Barry and Bob. The great Cleve Jones. Our wonderful writer, Lance Black. Producers Bruce Cohen and Dan Jinks. And particularly, as all us actors know, our director either has the patience, talent and restraint to grant us a voice, or they don't, and it goes from the beginning of the meeting to through the cutting room, and there is no finer hands to be in than Gus Van Sant.
Finally, for those -- two last finallys -- For those who saw the signs of hatred as our cars drove in tonight, and, I think that it is a good time for those who voted for the ban against gay marriage to sit and reflect and anticipate their great shame and the shame in their grandchildren's eyes if they continue that way of support. We've got to have equal rights for everyone.
And there are these last two things. I'm very, very proud to live in a country that's willing to elect an elegant man President. And a country, who for all its toughness, creates courageous artists, and this is in great due respect to all the nominees. But courageous artists who, despite a sensitivity, that sometimes has brought enormous challenge. Mickey Rourke rises again, and he's my brother. Thank you all very much.

Bu sefer Ümit Kıvanç'a itiraz ediyorum

Ne acı! Ümit Kıvanç'ın adını ilk kez Taraf'tan istifa ettiğinde duyanlar var. Hatta birisi bana 'Ya o spor yazarı değil miydi, ne diye istifa etmiş ki' bile dedi. Demek ki Türkiye'de insanın köşesine çekilmesi yetmiyor, her dakika kendisini hatırlatması lazım. Yoksa ne kadar yazarsan yaz en entelektüelin bile 'yeninin' peşinden gidiyor. Bugün Taraf'taki pek çok yeniyetmeyi entelektüel sananlar Ümit Kıvanç'ın kıymetini bilmediler, eksikliğini çok hissedecekler.

Halit Kıvanç'ın oğlu olmasının yanısıra sol çevrelerin, özellikle İletişim Yayınları camiasının yakından tanıdığı bir isimdir Ümit Kıvanç. Usta bir kalem, usta bir müzisyen aynı zamanda da grafikerdir. Bir ara Bilgi Üniversitesi bünyesinde yayın yapan medyakronik.com sitesini kurup yönetmişti Kürşad Bumin ve Alper Görmüş'le. Daha sonra her zaman olduğu gibi ana yayın çizgisiyle geçinemeyip 'Haysiyet' diye bir bölüm açtı, bir süre sonra da Haysiyet kanatlandı ve Türkiye'nin ilk blog'larından biri oldu. Arşivi altın madenidir, girin keşfedin. Yıllar öncesinden bahsediyorum. Unutuldu gitti tabii. İletişim'den çıkan pek çok kitabın kapağında da imzası vardır Ümit Kıvanç'ın.

İletişim Yayınları yıllar önce bir ilanda onun kitabını 'İtiraz devam ediyor, 80'lerden 90'lara Ümit Kıvanç okunuyor' diye tanıtmıştı. Bir itirazdır Ümit Kıvanç. Her şeye ve herkese karşı, ne zaman çıkacağı şiddeti sizi vuracağı belli olmayan bir itiraz. Serdar Turgut, Akşam'ın başına geçtiğinde beraber yeni gazeteyi tasarlarken benim ısrarla yazı yazmasını istediğim bir isimdi Ümit Kıvanç. Serdar Turgut'u da ikna etmiştim, ama meğerse Ümit bana kızgınmış. Telefonla aradığımda söylemişim. Meğerse uyduruk bir yazıda, bir cafe'nin müdavimleri arasında adını yazdığım için. Önce sitemini iletti, ardından da 'Akşam'da yazıp yazmama meselesini de ayrıca konuşuruz' dedi. Ama o konu orada kapandı.

Ben Ümit Kıvanç'ı ve yazılarını severim.

Yıllar önce köşe yazarlığı yaptığı Radikal'den istifa ettiğindeki gerekçesi beni çok etkilemişti. Kitabının önsözünde bu kararını anlatıyordu: Basit yazmak istiyordu; net ve doğrudan anlamında. 'Koç ailesi istemediği için bu ülkede demiryolu gelişmedi' kadar basit. Ama bunu yazacağı bir ortam yoktu Türk medyasında o zamanlar. Bugün de yok ya...

Taraf'ta yazmasına şaşırmadım değil. Ama ilk günden itibaren bu maceranın sonsuza kadar sürmeyeceğini biliyordum zaten. O yüzden istifa edince de hiç şaşırmadım. Ümit Kıvanç bu çünkü. Kızar, itiraz eder ve gider.

Yalnız yazısında bir noktaya takıldım:

.....Bizim gazete bir defa, Muhsin Yazıcıoğlu-NTV hikâyesinde, “hah bulduk!” sendromu yüzünden çuvallamıştı. Şimdi bunun ikincisine doğru doludizgin gidiyor. Ben bu gidişe iştirak edemeyeceğim, herkesten özür dilerim...

.....diye yazmış. 'Bu ikincisi' dediği olay Taraf'ın 1 Mayıs 1977 olaylarında kontrgerillayı aklayıp solcuları suçlayan yayınlar yapması, dahası gazetecilik kurallarını ihlal ederek demeç çarpıtmaları. Ümit Kıvanç'ın her iki olayda da itirazı haklı.

Peki elinizi vicdanınıza koyun da söyleyin: Taraf'ın iki büyük çuvallaması sadece helikopter olayı ve bu son 1 Mayıs yayınları mı? Bu kadar mı yani? Ümit Kıvanç'ı sadece bunlar mı rahatsız etmiş? Pes yani.

Anlaşılan Türk solu teker teker akıllanacak, biz de onların teker teker akıllanmasını bekleyeceğiz. Daha da bir şey demiyorum.

"Halil Berktay'ı Susturun" kampanyası

Güler Sabancı'nın önderliğinde Sabancı Üniversitesi epey bir zamandır her yıl Amerika'da mezunlar buluşması gerçekleştiriyor. Brookings Institution'ın gelenekselleştirdiği Sakıp Sabancı Lecture serisiyle aynı haftaya denk gelen buluşma bugüne kadar Harvard'daydı. Bu sene değişiklik olarak New York'a, Columbia Üniversitesi'ne alındı. Sabancı iyi mezunlar veriyor; okuldan ayrıldıktan sonra yıllar sonda bile alma mater'larıyla ilgili gençler. Güler Sabancı ise hep sanat ve eğitim işinden diğer her şeyden daha fazla heyecanlanıyormuş gibi.

Sabancı öğrencilerinin mezunlarının pek çoğu iyi yerlerde çalışıyor yurtıdışında, iyi gelirleri var. Hepsi özel eğitimin pahalı olduğunun bilincinde. Bu yüzden de birkaç yıldır mezunlar buluşması aynı zamanda 'burs kampanyası' olarak da faaliyet gösteriyor. Öğrencilerin bağışları başka Sabancı Üniversiteli gençlerin eğitimine harcanıyor.

Columbia Üniversitesi'nin dünyaca ünlü gazetecilik okulunun da benzer bir faaliyeti var. Dünyanın en iyisi kabul edilen Columbia J-School'un öğrenci işlerinden sorumlu dekan Sree Sreenivasan aynı zamanda bir İnternet ve sosyal medya gurusu. Facebook'taki 'Sree Tips' Amerikan medyasının önde gelen isimleri tarafından takip ediliyor, kendisi CBS'de sosyal medyayı yorumluyor ve bu işin önde gelen markası olarak kabul ediliyor. Twitter'da da epey popüler.

Öğrenciler her yıl kendi aralarında 'Silence Sree' yani 'Sree'yi Susturun' günü düzenliyorlar. Aralarında para toplayıp bir günlüğüne de olsa Sree'nin neredeyse can damarı olan sosyal medyada sessizliğe gömülmesini sağlıyorlar. Sree o gün ne tweet atabiliyor, ne de Facebook'daki status'ünü güncelliyor. Geçen sene beş bin dolar toplamışlar. Çok değil ama hiç yoktan iyidir. Bu yıl da geçen günlerde, tam da Sabancı Buluşması'na denk gelen tarihte, yine susturuldu Sree. Kazanılan para J-School'da öğrencilere burs olarak dağıtılacak.

Hazır Sabancı'yla Columbia yakınlaşmışken benim de bu buluşmadan yola çıkarak aklıma gelen naçizane bir önerim olacak: 'Halil'i Susturalım' kampanyası. Boş konuşmasıyla ve kendi şahsi tarihindeki akıl almaz dönekliğiyle ünlü ve ancak kolay devrilecek tabulara el atan hocaları Halil Berktay'ı susturmak için bir bağış kampanyası yapılsa Türkiye'nin entelektüel hayatında yarattığı kakafoninin dışında bir katkısı olmaz mı? Sussa daha kıymetli işte... 1 Mayıs 1977'yi kontgerilladan soyutlayacak kadar akıl tutulması yaşayan bir hocanın orada burada konuşmasındansa hiç değilse onu susturmak için toplanacak parayla nitelikli gençler yetiştirir Sabancı Üniversitesi. Bence Sabancı mezunlarının bu konuya eğilmelerinde fayda var. Eminim, Halil'i Susturun kampanyasına benim gibi dışarıdan da katkıda bulunacak insanlar olabilir.

Son olarak...

Benim pek umurumda değil aslında, zaten köşe de yazmıyorum diye hiçbir konuda fikrimi beyan etmiyordum çoktandır; takipçilerim farkındadır. Sonuçta dünyayı kurtarmak için köşe yazmıyorum. Ama tam da Halil Berktay'ın saçmalamalarına denk düştüğü zaman Sabancı Üniversitesi rektörü Nihat Berker'le yanyana gelince kendimi tutamadım. Nitelikli üniversite eğitiminin ne kadar zor bulunduğunu, bazı okulların ne kadar kötü olduğunu konuşurken birden ağzımdan 'En az sizin tarih bölümünüz kadar kötü' cümlesi fırlayıverdi. Nihat Hoca'nın da hoşuna gitmedi bu çıkışım tabii. 'Bizim tarih bölümümüz çok iyi' dedi, karşılıklı konuyu kapattık. Dilimin kemiği yok işte...

Emre için bir ağıt: Asmayalım da besleyelim mi

Bar filozofu teşhisi koyar: “Bence o çocuğun çok ciddi cinsel sorunları var, yoksa bu öfkenin başka türlü bir açıklaması olamaz.” Birkaç kadeh sonra herkes kolaylıkla psikanaliz uzmanı kesilir ya; ne yalan söyleyeyim, bu kendi kendine edinilmiş payenin eğlenceli olduğu zamanlar da vardır. Atış serbestse...

Ama bazen de gerçek çok basittir.

Bazen çirkef bir insan sadece çirkef bir insandır.

Emre Belözoğlu söz konusu olduğunda da Psikoloji 101 dersinden çıkma zorlama teşhislerin ötesinde bir yanıt bulmaya çalışıyorum hep. Hemen her adımını son 15 yılda yer yer obsesif bir şekilde yakından takip ettiğim bu futbolcu için sonunda geldiğim nokta da şu: Sadece çirkef bir oyuncu işte, altında başka bir mânâ aramaya, nedenlerini uzun uzadıya araştırmaya, analiz etmeye gerek yok. Hem hepimizin vaktine yazık, hem de sonu hiçbir yere varmayacak.

17 yaşında A Takım'da.

Sonuçta 13 yaşından beri her türlü teşhis çabasının merkezinde yer almış birinden bahsediyoruz Emre’den bahsederken. Küçücük bir çocukken bile altyapıların kapmak istediği bir futbolcu bu. Ve o yaştan itibaren hamurunu herkesin kendince şekillendirmeye çalıştığı, farklı “ekollerin” farklı etkileri altında oluştu kişiliği. Fakirlikle, şöhretle, uyarılarla, dayakla, parayla, tehditle terbiye edilen biri yine 32 yaşına iyi geldi; iyi kötü bir aile kurdu, hayatı rayında. Hakkını da yemeyelim, sahanın dışında da çirkef diye nitelendirecek bir hareketini falan görmedik.

Ama işte o saha içi yok mu...

Bakıyorum da üzerinden epey zaman geçmiş: Galatasaray’daki son sezonunda gazetecilerden köşe bucak kaçarken, kamplara arka kapılardan girip her hafta cep telefonu numarasını değiştirirken pek de zorlamadan beni içini dökmeyi kabul etmişti kasete. Onunla konuşmak istediğimi söylemek için iki dakika karşılaşmamız gerekiyordu; göz göze gelelim diye kamp yaptığı otelin lobisinde altı saat beklemiştim onu. Kabul edip “Birazdan geliyorum” dedikten sonra da üç saat geçmişti. O dokuz saatime değmişti ama.

Kişiliksiz bir otel koridorunda bir bayi toplantısının terk ettiği masaların birinde saatlerce konuşurken “Sahada seni tanıyamıyorum” demiştim. “Sen tanısan ne olur ki” demeyin diye söyleyeyim: Kendimi hâlâ Türkiye’nin sayılı “Emrelog”larından biri olarak görürüm. İkimizin de kariyeri birbirine paralel bir şekilde başladı; bu yola çıktığımızda ben genç/çocuk gazeteciydim, o genç/çocuk futbolcu ve ikimiz de hırslı, ikimiz de hoyratça terbiye edilmeye çalışılmamıza isyan ede ede büyüyorduk. Aynı dönemde yolumuz kesişti zaten; yanılıyor olabilirim belki ama galiba ilk kez kapağa çıkmasına da ben vesile olmuşumdur. O günlerde Galatasaray muhabirleri anlatmıştı; Pazar günü Radikal İki’nin kapağında tam sayfa fotoğrafını görünce beş tane birden almış. Doğru mu değil mi; pek de önemi yok bugün.

İlk yıllarından başlayarak Emre’nin medyada aşırı idealize edilmesinin öncülerinden biri olduğumu rahatlıkla söyleyebilirim. Elimizdeki malzeme sadece bir futbolcu değildi: Bir gençti, bir isyandı, yeniydi, bir sürü başka şeyin simgesiydi, dinamikti, her anlamda çekiciydi. 16 yaşında Galatasaray orta sahasında Hagi’yle paslaşan ve Sezercik'e benzeyen bu çocuk sahanın dışında da kendisine yakıştırılan her türlü starlık postunu rahatlıkla taşıyor, ışığını saçmasını iyi biliyordu. Bu ışıktır işte küçük İskender’e de onun için bir şiir yazdıran, benim de hakkında onlarca yazı yazmama vesile olan ve hatta Radikal İki gibi sol-liberal-siyasi bir dergiye de o ilk seferden sonra defalarca kapak olmasına neden olan. Boşuna değil yıllar önce çalıştığım masanın yanına kocaman posterini asmam... Herkesi “aura”sıyla tavlamayabilmek gibi yeryüzünde çok az star’a nasip olacak bir özelliğe sahipti o. Kendisini bir eşcinsel aşk üçgenini anlatan romanda “arzu nesnesi” olarak kullanmak istediğimi söylediğimde de en ufak bir rahatsızlık duymamıştı. Böyle de rahattır. Kadın parfümü kullandığını kendisini söylemiştir mesela. 

İtalya’da top koştururken onunla “al dente” makarna hakkında konuştuğumuzu anımsıyorum. Ben biraz da küçümser bir şekilde “Şimdi annenin makarnasını yiyemiyorsundur” demiştim. “Annemin makarnası hala en güzeli” diye söze girdi: “Ama tabii artık ‘Anne sen de o kadar çok haşlama makarnaları’ diyorum.”

Radikal İki'ye kapak olmuştu.

İtalya’da geçirdiği zamanın ona o kadar faydası oldu ki. Modadan, kendi tabiriyle “zeytinyağı kültürünü” keşfetmesine, İstanbul’dayken bir türlü şekle sokamadığı saçlarının nihayet hizaya gelmesine kadar. Futbol olaraksa bir o kadar götürdü ondan. İtalya’ya gitmeden önce çirkefliği sahada kendini iyice belli etmeye başlamıştı zaten; Galatasaray’ın Avrupa Şampiyonu olduğu maçta kart cezası yüzünden oynayamamıştı zaten. Fatih Terim’in onu oyundan çıkarken neredeyse dövmesi kamera kayıtlarına yansımış, soyunma odasındaki küfürlerini ise pek kimse yazamamıştı.

Günlerin çoğunu yedek kulübesinde ya da evinde geçirdiği Inter macerası belki de o ana kadar mustarip olduğu “çoklu kişilik bozukluğuna” son verdi. Biliyorum, bar filozofunun ya da koltuk psikoloğunun alanına giriyorum ama şöyle anlatayım: Benim bildiğim “İki Emre” vardı hep. Sahanın dışında dünyanın en sempatik, en iyi niyetli, en sakin genci. Bir de işte o sahada gördüğümüz.

Kötü geçen bir İngiltere macerasının ardından Türkiye’ye döndüğünde Emre’nin “sahanın dışındaki” kişiliğini kendi kendine en vahşi yöntemlerle öldürdüğüne tanık oldum.

Inter’e hemen gitmeden önceki o otel lobisine dönelim: “[Saha içindeki kendimi gördüğümde] ben şüpheye düşerken sen nasıl şüpheye düşmezsin? Bu normal. Benim annem-babam şüpheye düşerken sen nasıl düşmezsin? Sahanın içinde çok farklı bir kimliğe bürünüyorum; beni biraz antipatik yapıyor. Bu bir gerçek.”

O zamanlar en azından kendisinin farkındaydı. Gerektiğinde özür dilemenin erdemini de biliyordu.

Şu “fucking n—” tartışmasına bakıyorum da... Yok efendim “Ben ‘n-kelimesi’ demedim, ‘prick’ dedim” gibi uyduruk açıklamalar yapıyor, kendince çocuk kandırıyor. İlk gece söylediğinin “aptalca” olduğunu kabul etmişti gerçi, yine de “Anneme küfretti” gibi ancak ortalama Türk erkeğince karşılık bulacak güvenli bir limana sığınmayı da ihmal etmemişti kendini aklamak için. Oysa ırkçı bir küfür herhangi bir küfürden çok daha ağır. Emre’nin kabahatinin ağırlığının farkında olmaması da yabancı bir durum değil: “Bu adam Alevi” dendiğinde yuhalayan ülkenin çocuğu işte...

Ben ırkçılıkla ilgili en ufak bir kıvılcımın yangına dönüşmeden önce en sert tedbirlerle yok edilmesi gerektiğine yürekten inanıyorum. Hele hele Türkiye’de. Irkçılığın gündelik dile yüzyıllardır nüfuz ettiği, her Alevi, Ermeni, Kürt, Yahudi hakkında türlü şehir efsanelerinin üretilip bunlara inanıldığı bir topraklarda alınması gereken tedbirlerde epey geç kaldığımız ortada üstelik. Dahası, her türlü azınlığı yeri geldiğinde devlet politikasıyla öldürmeyi, yok etmeyi amaçlamamızdan dolayı hepimiz özünde sabıkalıyız da. Bunca yıldır inkarla idare ediyoruz, bakalım daha ne kadar devam eder bu.

Halbuki biz Türklerin içselleştirdiğimiz ve her türlü “öteki”ye karşı hiç çekinmeden savurduğumuz ırkçılığımızdan dolayı yerin dibine girmemiz gerekiyor. Ne yazık ki “çoğunluk” böyle bir kaygı taşımıyor.

O yüzden adı isterse Emre Belözoğlu olsun en ufak bir ırkçılık kafasını kaldırmaya yeltendiği anda böcek gibi ezilmelidir. Türkçeye spor muhabirlerinin “Pis Zenci” diye çevirdiği ırkçı küfrünü duyunca da Emre’nin en ağır şekilde cezalandırılmasını istedim. Futbol hayatının bitmesini, doğrusunun Rıdvan Dilmen’in dediği gibi o an tek seçeneğinin çantasını toplayıp gitmesi gerektiğine inandım. Bir gün sonraki o rezil basın toplantısı görünce de içimden “tam dayaklık” dedim.

Şu son 15 yılda onlarca Emre yazısı yazdım. 

Bu yazıların çoğunda da savunulamayacak pozisyonlarda bile Emre’yi savunmak için uğraştım, zaman zaman zorlama mantıklar kursam da. Diyelim ki sabahın köründe birine otomobiliyle vurup ölümüne sebep olduğunda. Figo’nun burnunu kırdığında. Basın tribününe o kol hareketini çektiğinde bile “Tamam o hareketi yaptı ama niye yaptı bir sor” mealinden bir şeyler çiziktirdim. Bu süreçlerin hemen hemen hepsinde onunla sık sık konuştum, basının tamamı onu tek taraflı linç etmeye çalışırken hikayenin “onun tarafını” da dinledim ve çoğu zaman ikna oldum. 

Bir gün sonra metroda giderken iPod’um neredeyse bana gönderme yapar gibi kendi arşivinin derinliklerinden önce Michael Jackson’ının “I’ll Be There’”ini, sonra “Human Nature”ini çaldı arka arkaya. Şarkıların adları tam uydu işte, Emre’yi düşündüm. Öyle ya da böyle her türlü starlık iştahımızı tatmin eden, bizi kendine hayran bırakan, yer yer kızdıran, gündemimizi hiç boş bırakmayan birinin son vedasını ırkçı bir ayıpla yapmasına razı olacak mıyız, ya da olmalı mıyız?

Rıdvan’ın dediğini yapıp bugün çantasını toplayıp gitse Emre, her şeyi bıraksa ne yazar, bırakmasa ne yazar. Aslında Emre futbol hayatını Galatasaray’dan gittiği gün fiilen bitirdi. İstanbul’dan ayrılışı onun sonudur; zaten ondan sonra da doğru düzgün futbol oynamadığı gibi sık sık sakatlıklarla boğuştu. Ama daha da önemlisi sonradan Fenerbahçe’ye gelerek –para kazanmasına rağmen– “Galatasaraylı Emre” unvanı kendi yanlış seçimi yüzünden kaybetti. Aptalca bir tercih yaptı. Tekrar Galatasaray’a dönseydi belki de ileride adı tesislere verilecekti, oysa yıllardır kazınan adları silinmeye çalışılıyor. Gerçi halamın bıyığı olsaydı...

Four Four Two için özel çekim. 

Michael Jackson’ın iki şarkısı esnasında aklım birkaç sene öncesine, gecenin iki buçuğunda aldığım bir telefona gitti. Arayan Emre değildi, bir başka futbolcuydu. “Benim sana söylediğim şeyler neden gazetelere manşet olmaya kalkıyor, neden gazeteciler bunu duyuyor?” diye sitem ediyordu.

O saatte kafam çok iyiydi ama hemen ne olduğunu anladım.

Yazılarımda sık sık eleştirdiğim bir futbolcuyla karşılaşmıştım, o da tüm sempatikliği ve iyi niyetiyle “Benden bir Emre yaratamayacaksın” demişti bana. Tamamen bir espri olarak ve en ufak bir ciddi vurgu taşımadan... Her seferinde, her genç futbolcuya karşı olduğu gibi, onu da Emre Belözoğlu’yla kıyaslıyor, onu örnek almasını takıntılı bir şekilde yazıyordum çünkü. Emre’yle değil, benim takıntımla dalga geçiyordu özünde.

Birkaç gün sonra Emre’yle bir chat yazışmasında “Ya şu çocuk ne kadar tatlı, bana takılıyor ‘Benden bir Emre yaratamayacaksın’ diye:)))” bir şeyler yazdım. Hani insanın yüzünün attığı, sesinin değiştiği anlar vardır ya, bu bazen harflere de yansır. Birden o chat penceresinde buz gibi bir hava esti: “Zaten istese de olamaz, Emre olmak kolay mı!” gibilerinden bir şey dedi. (Belki Türk polisinin elinde bu yazışma kayıtları da vardır, zamanı gelince açıklar.) Masum bir espriyi bilerek çarpıtmış, çarpıttığı gibi alınmış ve üzerine bir dolu kompleks bildirip canını yakmak için yola çıkmıştı. Aynı lafı bir başka genç futbolcuya zarar vermek için basına sızdırmakta da hiçbir beis görmemişti.

Bazen çirkef bir insan sadece çirkef bir insandır. Emre saha içinde varlık göstermeyince onu sahada domine eden karakterini kendi hayatına da adapte etti.

Rıdvan Dilmen’e verdiği yanıtta aynı ego patlamasının izine rastlıyoruz. Kendisini bilgece eleştiren birine 20’li yaşların Emre’si “Haklıdır, ağabeyimdir” derdi, şimdi “Rıdvan kim ki ya ne konuşuyor” gibisinden bir şeyler diyor sokak ağzıyla. Hiç öyle “Eski kuşakları her ne pahasına olursa olsun saymalıyız” klişesine saplanan biri değilim; bütün kariyerimi basının eski kuşaklarının çarpıklığına savaş açarak inşa ettim sonuçta. Ama yeri geldi her birine borçlarımı ödedim, haklarında yazılar yazdım, bazen geri adım attım, özür dilerim, bazen de sözümden dönmedim.

Emre’nin hadsizliği hakkaniyetsizlikten: Rıdvan Dilmen sakatlıklarla engellenen futbol hayatına rağmen bu ülkede simge olmayı başarmış az sayıda futbolcudan biridir, kendine ait kuşaktan kuşağa aktarılan bir lakabı ve şanı vardır “Şeytan Rıdvan”ın. Daha da önemlisi, belki futbolculuğundan da öte, bu ülkeye yıllardır futbolu en iyi şekilde anlatan isimdir: İyi futbol bilen her zaman iyi anlatamayabilir; ama Rıdvan bize yıllardır futbolu neredeyse sıfırdan öğretiyor. Bu teraziye konduğunda Emre’nin Türk futboluna hizmetlerinden daha hafif değildir.

Emre Belözoğlu’nun onu tanıdığım 16 yaşından bu yana dünyanın en şirin çocuğundan (elma yanaklı!) dünyanın en iğrenç karakterli insanlarından birine dönüşmesine birebir tanık oldum. Bunun nedenleri üzerine düşünüyorum; psikanalizine girişmeden. Bazen “Acaba kendisi de kendisi için aslında önemli olan ne varsa 21 yaşında fark etmeden kaybettiğinin aslında farkında mı” diye aklımdan geçiyor.

Belki de... Bunu bir tek Emre bilir, bu saatten sonra da o otel lobisindeki gibi bir yüzleşemeye açık olacağını hiç zannetmiyorum. O günden beri kendisini inkar edip duruyor.

Öte yandan, yaptığı ırkçı saldırının ne kadar açıklanır tarafı olmadığını bilsem de... Yaptığı basın toplantısının, yanına da göstermelik Afrikalı bir oyuncu alarak en sıradan Türk ırkçısının “Ama benim Kürt arkadaşlarım da var” tipi savunmasına girişmesini utanç verici bulsam da... Ve Emre’nin her seferinde her türlü özrü kabahatinden beter olsa da...

Biraz serinkanlılıkla düşündüğümde Emre’nin bunca sarsıntıya rağmen kariyerini böyle bir kara lekeyle (ima yok yanlış anlamayın kara derken) sonlandırmasına içim razı olmuyor. Buna arkadaşlık hatırı diyebilirsiniz belki; ama birkaç yıldır konuşmadığımızı söyleyeyim: Kendisini eleştiren tek bir yazımda (Fenerbahçe’ye transferi) köprüleri attı.

Benimki Türkiye’nin bir yıldızına ağıt sadece: Bunca yıl kendisine hayran olduğumuz birini –her türlü krediyi sonuna kadar hep tüketse de– hemen asmayalım. Sağdan soldan herkes nefret ediyor zaten, sanki finali çok şık bir hareketle bitirmesi için bir şans daha vermeliyiz gibi geliyor. “Nereye kadar” değil işte, bazıları çok fazla kredi tüketir, ona rağmen yeniden şans verilir. Onları özel kılan da budur.

Hepimiz için söylüyorum. Sonuçta çocuk Emre hepimizin hayatının bir kenarında yeri olan, bu ülkenin ailelerinin yıllarca bağrına bastığı biriydi. Bir zamanlar sevmiştik onu. Emre en azından yeniden gönlümüzü çelebilir belki; ki çelmeli de. Kendisi için, adı için, çocukları için, ileride tarihin onu nasıl hatırlaması için.

Hem daha bu çocuğu sakatlayan sistemle, onu bu hale getiren, bu kadar çirkefleştirenlerle, futbolcuları çarpık terbiye yöntemlerinin mucidi Fatih Terim’le, onu takımda tutamayan sonra da geri alamayan beceriksiz Galatasaray yönetimiyle, koluna Rolex’i takan Sedat Peker’le, sahte penaltı için kendisini yere atarak kariyer yapan ağabeyi Arif Erdem’le, güvensizliklerinde ona sahip çıkmak için kol kanat geren koruyucularıyla, o canavarı yaratıp, besleyip, destekleyenlerle hesaplaşmadıktan sonra... Boşuna bu genç futbolculara “Başkalarının sakatladığı çocuklar” demedim.

Emre yazlarını uzun yıllardır Çeşme'de geçiriyor.

Benimki kişisel bir kaygı bir de: Yazdığım onca yazıya, emeğe yazık olacak. Çünkü böyle giderse Emre neredeyse tarihten besbelli silinecek, birkaç kuşak sonra kimse onu hatırlamayacak, merak etmeyecek. Benim “Emrelog”luğum boşa çıkacak...

Şaka bir yana, sahada da hayatta da çirkeflik uzun vadede kimsenin yanına kar kalmıyor çünkü. Her Zeytinburnu sokağında top oynayan da Emre Belözoğlu olmuyor ama. Israrla çirkef kelimesini kullandım, Emre’nin futbolculuğuna bu kadar cuk oturan bir başka tabir yok çünkü.

İleride bir Wikipedia maddesine bakıldığında parıltılarla başlayan kariyer en azından arasında bol bol çirkeflik kelimesi barındırırsa bile öyle bitmesin. Dahası uzun yıllar o Wikipedia maddesine bakılsın bana kalırsa. Türkiye, hepimizi örseleyen bu topraklar, çocuklarını çok kolay harcayan bir ülke. Tam da bu yüzden hepimiz linç etmeye çok hazırız; linç kültürünün içinde büyüyünce gördüğümüz, öğrendiğimiz de bu. Hep kan istiyoruz.

Ben istiyorum ki yarın öbür gün Zeytinburnu’ndan bir başka küçük erkek çocuğu mahalle arasında top oynarken Emre’yi örnek alsın; dahası örnek alırken onun hatalarını yapmamayı da öğrensin. Bu son yediği dayak da Emre’ye iyi bir son ders olsun artık. Şu inadından vazgeçsin artık, Wikipedia maddesinin nasıl tamamlanacağını düşünsün: Utanç dolu bir finalle mi bitecek Emre’nin kariyeri yoksa son bir parıltıyla mı? Çünkü illa ki bitecek ve hatta çok kısa sürede bitecek, bunu bilsin Emre.

Emre inadına hala o Wikipedia maddesini kendi bildiği şekilde tamamlamayı düşünüyorsa benim ona harcadığım 16 bin vuruşuma, iki bin iki yüz kelimeme de yazıklar olsun.

Meral için

2003 olmalı. O zamanlar Etiler'de oturuyordu. Uzun bir New York seyahatinden döner dönmez evine yakın bir kebapçıda buluşmuştuk. Ben farkında değildim, Asmalı Konak fenomen olmuş meğerse. Bana o diziyi anlatmaya başladı, ama ben kendisini merak ediyordum. Onu en son epey bir zaman önce Figen Batur'un organize ettiği bir öğle yemeğinde görmüştüm; ne garip o gün de ölüm konuşmuştuk masada, bir intiharı, o intiharın geride bıraktığı insanları. Bugün eski defterlerden Meral Okay'dan bana kalanlara şöyle bir baktım.


Bir kebapçıda buluşmamız sizce de manidar olmadı mı?
İkinci Bahar’dan sonra mı? (Gülüyor) Burası benim çok sevdiğim bir dükkan ondan.

Kasap rolü oynamıştınız o dizide. Etle aşinalığınız var mıydı hep?

Her Türk kadını kadardı. Evinde yemek pişen, mutfağa düşkün her Türk kadını kadar ilgim vardı o kadar.

Niye özellikle kasap rolü?

Sonradan, 15. bölümde giren bir karakterdi. Kocası kasaptı aslında, onun rolü biraz eriyince memleketten karısını getirdiler. Karısı olarak da ben geldim.

Kasaplık çok kadınlara atfedilen bir meslek değil halbuki.

Benim ailem Kafkasyalı. Çerkez yani. Anadolu’da, benim bildiğim, çocukluğumun geçtiği o bölgelerde erkekler işlemez eti, kadınlar işler. Erkekler sadece kesimle uğraşırlar. Geri kalan, bütün bir hayvanı oturup işleyip, parçalarına ayırmak kadınların işidir. Annem, benim diyen kasaptan iyi et işlerdi. Mesela but alınır eve, annem o buttan kendi antrikotundan kıymasına, kuşbaşına kadar kendisi ayırırdı. Dolayısıyla gözümü açtığımdan beri et ve et mamullerinin nasıl işlendiğini görürüm ama merak edip yapmadım.

Büyürken de kızlarla fazla arkadaş olmazmışsınız…

Çok sokakta, çok erkekle geçti… Abimle ve amcamla büyüdüm ben. Amcam sekiz, abim beş yaş büyüktü. Beraber büyüdük gibi. Ve onların arkadaşları sonradan benim de arkadaşlarım oldu. İlk başta beni arkadaş olarak kabul etmediler tabii. Abimin kovboyculuk oynadığı takımda ben de oynayacağım deyince mahsustan oynatıyorlardı. Sonra oradaki cevvaliyetimi görüp onların kovboy takımlarına girip, ciddi ciddi çatışarak oynuyordum.

Erkeklerin arasında büyümeniz şimdi bir kadın düşmanlığına dönüştü mü?

Hayır, hiç öyle bir düşmanlık yok. Ama erkeklerle her zaman daha rahat iletişim kurmuşumdur. Belki de daha oyunsuz oluyor. Erkeklerle ilişkide iktidar mücadelesi yok çünkü. Aşk girmedikçe hep çok barışık. Hep emniyetli ve iyi gelmiştir erkek dünyası. Belki de onlarla büyüdüm, omuz omuza çalıştım diye. Ama hiçbir zaman kadın olarak erkekler tarafından ezilmedim. Kadın dünyası daha tedirgin edicidir.

Kadınlarla iyi arkadaş olmak belli eşikleri aştıktan sonra mı mümkün oluyor acaba?

O cimcime kız çocuk dünyasının içinde kendime pek yer bulamadım. Hani vardır ya, bir odaya koyarlar önüne de bir sepet dolusu oyuncak döküp kendi yaşıtındaki kızlarla “Hadi kaynaşın oynaşın” derler. Hiç o dünyayla bir alakam olmadı. Merak da etmedim. Sokaktaki beş taş oynayan, topaç çeviren benim için daha cazip geldi.

Kavga peki?

Çok kavgacı değildim ama kavgadan da korkmadım. Erkek arkadaşlarımla didişmeyi biliyordum. Bir de en kötü şartlarda kadın bir oğlanın kolunu yakalar, ısırır ve canını yakar yani. Erkekler de şaşkınlıkla bakar, eyvah şimdi ne yapacağım diye.

Şimdi bebeklerim olsaydı, diyor musunuz?

Hiç yoktur bende. Hani o bir yanım çocuk kaldı hali vardır ya, arabalarında bebekler sallandırırlar, yatakların üzerinde bebekleri ve oyuncak hayvanları vardır. Hiç öyle bir dünyam olmadı. İlk bebeğim ilkokul üçteyken oldu. Babam Kıbrıs’taydı ve yürüyen bir bebek getirmişti bana. Adını da Suzi koymuştum. Arkasından kurulunca yürüyordu. Onun yürümesi, mahalledeki çocukları çağırıp gırgır geçmemiz için eğlenceydi. Sonra da bitti ve kaldırıldı.

Ne de olsa erkek merkezli bir dizi olan Asmalı Konak’ı yazmaya, o feodal yapıyı anlatmaya erkek dünyasında büyümenin faydası oldu mu?

Biliyorum o dünyayı. Tabii ki bunlar benim hayatımdan birebir uyarlanmış değil. Ama çocukluğumda öyle kalabalık aileler ve hiyerarşi içinde bulundum ben; memlekete gittiğimde. O ailelerde bir hiyerarşik düzen vardır. Erkek çocuklar, kız çocuklar, yakın akrabalar, bir dış çember olarak biraz daha uzak akrabalar, çok sayıda da personel vardır evin içinde yaşayan. Bir kalabalık içinde büyüdük. Bir de çocukluğumun bir kısmı İskenderun’da geçti. Antep’te, Adana’da da akrabalarımız vardı. Onların o konak evlerine gittiğimizde, gerçekten de o taş avluları, o hiyerarşik yapıyı çok net hatırlıyorum ve masalsı geliyor.

Zorunlu din dersimi istiyorum

29 Ekim 2010'da ne yazdıysam bugün de seçmeli din dersi konusunda noktasına virgülüne dokunmadan aynısını düşünüyorum:

...."Yüzde 98'i" Müslüman olan bir ülkede asında hiçbirimize Müslümanlık falan öğretilmiyordu, bir şey dayatılıyordu ve onun ne olduğunu araştırmak istedim.Türkiye'de İslam sınıfsaldır; sınıf yükseldikçe dini inanç azalıyor. Ya da sonradan parayı bulan şokun etkisini atlatmak için dine sığınıyor. Bunu pek çok popüler örnekten de görmek mümkün: Fakirlikten gelen futbolcular birden tarikatçı oluyor... Parayı bulan İslamcılar yavaş yavaş dünya nimetlerini tatmaya başlıyorlar; içki içiyorlar vs...Kentli, üst sınıf, çevrelerde, yerleşik elitlerde ise dine dair herhangi bir bilgi yok. İnançtan bahsetmiyorum, Türkiye ne kendi dinini ne başka dinleri bilmiyor.Nereye kadar reddedilebilir, nereye kadar yokmuş gibi davranılabilir odadaki bu fil?Ben okullarda -liselerde sadece- belki bir sene zorunlu din dersi verilmesinden yanayım.Ama bunu "Din kültürü ve ahlak bilgisi" dersinden çıkarmak şartıyla..."Dinler tarihi" öğretilmeli... Herhangi bir inanç baskısı olmadan, dayatmacılıktan uzak, "Namaz öğreniyorum"dan uzak sadece dinlerin doğuşu, etkisi anlatılmalı... Eski Ahit de okutulmalı, Kur'an da... Fatiha da öğretilmeli kaddish de... Ama dua ezberletilerek sınavdan geçilen bugünkü çarpık sistem olmamalı...Dahası, bu din derslerinin de Diyanet'in yetiştirdiği 'hocalar' ve 'hacılar' takımından sıyrılması gerekiyor bana kalırsa... Tarihçi öğretmenler anlatmalı dinimizi... Ayrıca, dini öğrenmek, dini pratiği yaşamak isteyenler olursa da bunun yeri liseler, ilkokullar değil belki devletin denetiminde açılan kurslar olabilir...Din, Türkiye'nin bir olgusu. Bu bir ülke meselesi olabilir ama inanç meselesi de bir o kadar kişiseldir.Ne dini reddedebiliriz, ne de teslim olmaya zorlanabiliriz.

Abdullah Öcalan aslında başarıya ulaştı mı?

Ertuğrul Özkök'ün bugünkü köşe yazısında belirttiğine göre Abdullah Öcalan'ın İmralı'da tutulmasının devlete günlük maliyeti 2008 rakamlarına göre 125 bin TL. Yılda 45 milyon TL'ya mal oluyor Apo bize. Son üç yıldan bu yana rakamın arttığını da varsayabiliriz. Öcalan 10 yılı aşkın süredir İmralı'da. 165 kamera, 250'si subay bine yakın askeri personelin bu kadar sürelik faturasını varın hesap edin.

Bu rakam bana Washington Post'un genç ve liberal yazarlarından Ezra Klein'in Osama Bin Ladin'in öldürülüşü üzerine yazdığı tartışmalı analizi hatırlattı. Klein o gün öldürülmesi Amerika'nın zaferi gibi gözükse de yıllar içinde 'terörle mücadele' altında ülkeyi soktuğu savaşın faturasının Amerikan ekonomisini çökerttiğini yazıyor, bunun da Osama'nın zaferi olmasa da başarısı olduğunu söylüyordu. Zaten 11 Eylül'de 'terörle savaşın' başlamasına neden olan İkiz Kuleler'e saldırı aynı zamanda kapitalizmin göbeğine de bir saldırıydı; kuleler dev Amerikan ekonomisinin en belirgin simgelerinden biriydi. Aslında hedeflenen Amerikan kapitalizmiydi ve bugün hala ekonomik krizle boğuşan Amerika son 11 yılda Osama'nın faturasını ödüyor. Okullara, sağlığa, şehirciliğe, kalkınmaya, ekonomik yatırımlara, işgücüne harcanacak para silaha ve hiçbir sonuç alınamayan savaşlara gidiyor. Tam üç trilyon dolar. Ölümler de cabası.

Abdullah Öcalan'ın Ankara'da üniversite okurken 68'li gençlik hareketlerinden etkilenip devlete meydan okumasının bedelini de Türkiye kendi topraklarında bitmek bilmeyen bir iç savaşla ödüyor 80'lerden beri. 30 yıldır hem binlerce insan hayatını kaybetti bu dipsiz savaşta, hem de Türkiye Cumhuriyeti her seferinde bu savaşın ağır faturasını ödemek zorunda kaldı. Askeri harcamaların yanısıra sadece Öcalan'ın bakımı için bile astronomik bir faturanın ortaya çıktığı anlaşılıyor. Günlük 125 bin TL'dan söz ediyoruz.

Bu savaşı kim kazandı?

Öcalan'ı İmralı'da hapiste tutan Türk devleti mi? Çok açık bir şekilde hayır, aksine Güneydoğu sorunu Öcalan'ın etkisi ister istemez azaldıkça giderek daha da kördüğüme dönüşüyor.

Ya Öcalan? 30 yılı aşkın süredir devletin savaşa harcadığı para yetmiyormuş gibi bugün hala bölgeye harcaması gereken para İmralı'da boşa gidiyor. Kürt halkının özgürleşmesi aynı zamanda ekonomik olarak da kalkınmalarından geçiyor ve Öcalan'ın şahsi masrafı Kürt halkının geleceğinden çalıyor. Öte yandan, Türk devleti kendisini yakalarak büyük bir başarı ve zafer elde etmiş olsa da Apo'nun ülke ekonomisi üzerindeki maliyeti bu başarının epey göreceli olduğunun kanıtı.

Arda Turan poşu takmadan bu iş bitmez

Bundan birkaç sene önce İstanbul'da bir bara girmek istediğimde kapıdaki görevli boynumdaki poşuyu çıkarmamı rica etti. "Siyasal simge olarak algılanıyor" dedi, halbuki bu poşuyu siyasal simge olarak algılayacak son yerde boynuma bağlamışlardı: İstanbul'da travestilerin de şov yaptığı, sosyetin uğrak yeri popüler bir gece kulübünde. Özel olarak poşu takma meraklısı da değilim, o gece öyle kalmış işte. Batı'da 'desert scarf' adı altında Urban Outfitters'dan H&M'e pek çok mağazada satılmaya başlayan ve siyasi anlamıyla Filistin köklerinin çoktan kaybeden bu bez parçasına İstanbul'da hala siyasi anlam yüklenmesi garibime gitmişti. Aslında yedi-sekiz sene önce Kopenhag'da bir gece kulübünde gençlerin boyununda görünce de ufak bir şaşkınlık yaşamış, ama sonradan alışmıştım.

Üniversite öğrencisi Cihan Kırmızıgül'ün sadece poşu taktığı için 'şüpheli' sayılıp yok yere 25 ay hapis yattığı Türkiye'de poşu hala bir siyasal simge, hala insanları kategorize etmek için kullanıyor ama. Üstelik modası geçtikten yıllar sonra bile.

İslamcı bir arkadaşım var, kışın yeşil bir parka giyiyor . Ait olduğu mahalleden arkadaşları ona 'Kızıl İslamcı' diye isim takmış; sosyalizm nerede bu arkadaşın dünya görüşü nerede... Ama algı işte, hala parkayı solcularla özdeşleştiriyor.

Halbuki moda dünyası yıllar içinde politize olan ne varsa kendi potasında bir güzel eritmeyi çok iyi bildi: Marc Jacobs'dan Dolce&Gabbana'ya en iddialı modacılar askeri üniformaları podyumda yürüttü; Moschino silahlarla çiçekleri buluşturdu, 68'lilerin sloganlarını t-shirt'lerin üzerine yazdı. Kapitalizm simgesel olan ne varsa ticarileştirerek anlamından soyutlamayı başardı. Poşu da bundan farksız değil, gelin görün ki kafası bir başka dünyada kalmışlar için bir üniversite öğrencisini hapiste tutmaya yetiyor. Türkiye'de yargı sadece tutuklu gazeteciler için çarpık işlemiyor: Ucu dokunduğunda herkesi yakan hastalıklı bir sistem bu. Dün de böyleydi, bugün de böyle.

ABD'nin Florida eyaletinin Sanford adlı şehrinde geçenlerde 17 yaşında bir genç vurularak hayatını kaybetti. Trayvon Martin'in üzerinden çıkan suç aletleri: Gökkuşağı rengindeki şeker Skittles paketi, bir kutu da iced tea. Ama buna rağmen onu vuran kişi henüz cinayetle yargılanmıyor, çünkü yaptığı 'mahalleyi korumak.'

Sanford'da oturan George Zimmerman muhafazakar ve silah düşkünü eyaletin tartışmalı bir yasasına dayanarak silahını çekip genç Trayvon'ı vurdu. Zimmerman kendisini mahallenin bekçisi ilan etmiş, sokağın güvenliğinden sorumlu olduğunu düşünüyordu. Travyon da gözüne 'şüpheli' görünmüştü. Evet siyahtı, ama daha da önemlisi kapüşonlu sweat-shirt giyiyordu.

New York'taki Metropolitan Müzesi'ndeki Bizans sergisinde kapüşonun ta o yıllardan beri kullanıldığını görüyoruz; çocuk kıyafetlerinde. Wikipedia'ya göre ilk kez Ortaçağ Avrupası'nda görülmüş kapüşon, 'hoodie' olarak popüler jargona girmesi 90'lı yıllar. Amerika'da ilk 'hoodie' yani kapüşon 30'larda görünmüş. Sörfçüler, kaykaycılar, hip-hop'çular derken 90'ların sonunda Out dergisi genç gay erkeklerin gardrobunun olmazsa olmazı olarak kapüşonu kapağına taşımıştı.

Ivy League üniversitelerinin logolarından tutun da popüler markalara kadar kapüşonun girmediği yer yok. Bugün 20'li, 30'lu hatta 40'lı yaşlarında kapüşonlu sweat shirt'ü olmayan pek kimse yoktur herhalde.

Televizyon sunucusu Geraldo Rivera özellikle siyah ve Latino gençlerin kapüşon giymemeleri tehbiliyordu geçenlerde. Kötü ve yanlış algılanabilirmiş. Bu gerici sözler üzerine Amerika'nın farklı şehirlerinde binlerce insan kapüşonlu kıyafetleriyle sokaklara döküldü, genç Trayvon'ın ölümünün hesabını sorup kapüşonlarına sahip çıktı. Günlerdir Spike Lee gibi Amerikan kamuoyunun önde gelen isimleri kapüşon cinayetinin hesabını soruyor.

17 yaşındaki Amerikalı bir genç kapüşonu yüzünden öldürülüyor, Türkiye'de bir üniversite öğrencisi sadece poşu taktığı için 25 ay hapis yatıyor. Ne o tetiği çeken ne Cihan'ın hayatından 25 ay çalanlar hesap veriyor. Gericiliğin bulaşıcı olduğu, küresel olarak meşruiyet kazandığı bir dönemden geçiyoruz.

Yıllar önce bir emekli öğretmen üzerimdeki Jamaica bayrağı desenli sweat'i görüp de 'Kürtçülük propagandası' yaptığımı söyleyerek karşımda sinir krizi geçirdiğinde aklımdan 'delirmiş herhalde' deyip gülüp geçmiştim. Bugün gülüp geçemiyorum ne yazık ki, kısa süre öncesine kadar absürd diyebileceğimiz ne varsa gün geliyor gerçek oluyor Türkiye pratiğinde.

Cihan Kırmızıgül'ün poşusu yüzünden 25 ay hapis yatması bana sadece Florida'daki kapüşon cinayetini değil, bir de Türkiye'nin yakın tarihinin en karanlık cinayetlerinden birini hatırlattı: Konca Kuriş'i.

Hizbullah evlerine baskın yaparak Konca Kuriş’in izini süren polise kapıyı bir seferinde kara çarşaflı bir kadın açtı. Bu durumda memurlar evi arama gereği duymadı. Halbuki Kuriş kaçırılalı daha birkaç gün olmuştu ve her türlü ipucu çok önemliydi. “Kara çarşaflı kadınlar bu işi yapamaz” diye döndüler o evin kapısından.

Halbuki Kuriş o sırada o evde, bir başka odada bağlı tutuluyordu. Kapıyı açan çarşaflı kadın bir Hizbullah teröristiydi. Polis girip şöyle bir baksa bile cinayeti önlemiş olacaktı.

Bu örneği daha önce verdiğimde "Toplumlar tehlikeyi hep 'öteki'nde arar. Neredeyse kendi varoluşlarını sürdürmek için bir ihtiyaçtır öteki arayışı. Eğer o polis memurunun annesi, akrabası kara çarşaflıysa bilinçaltı karşısında gördüğünü onlarla özdeşleşir" demiştim. 

Kara çarşafa, kapüşona ya da poşuya olduğundan farklı anlam yükleyenler beyinlerinde hep bir düşman algısı, bir 'öteki' tehlikesiyle yaşıyorlar. Bu paranoya zarar verici boyutlara ulaşırken algıyı sıfırlamak için hala hiçbir adım atılmıyor. Cihan'ın arkadaşları mahkeme salonuna gidiyor, Galatasaray Üniversitesi'nden bir avuç öğrenci poşu takıyor, arkadaşlarına destek veriyor ama bunun topluma yayıldığını görmüyoruz. Öte yandan Hrant Dink cinayetinin simgesi 'beyaz bere' hızla milliyetçi gençler arasında yayılıyor, hatta bu cinayette ihmali olduğu ayyuka çıkan polis bile kışlık üniformasında beyaz bere takmaktan çekinmiyor.

Florida'daki cinayetten sonra kapüşonunu takan sadece sıradan insanlar olmadı, ünlü sporcular,  basketbolcular, futbolcular da kapüşonlarıyla poz verip sosyal medyada dağıttılar.

Toplumsal barış ve huzur konusundaki hassasiyetini geçen sene ifade eden Arda Turan'ın boyununa poşu bağlayıp Türkiye'yi selamlaması gerekiyor, hiç değilse bir ilk adımdır bu. 

Aslında ne diyor

Nedim Şener hapisten çıkınca Ruşen Çakır'a konuştu, bundan sonra ne yapacağını anlattı. En merak ettiğim sorunun yanıtı da söyleşide var: Bundan böyle Posta'daki yazılarına devam edecek mi?

Okuyalım:

Milliyet el değiştirince ben Doğan Grubu’nda kaldım ve Posta Gazetesi’ne geçtim. Bir süre geçsin istiyorum çünkü şimdi yazacağım her şeyde duygusallık olacak. Öyle olsun istemiyorum.

Bu cümle şu anlama geliyor: Posta'nın yöneticileri Nedim'e 'Biraz süre geçsin' demişler belli ki. Yazgülü Aldoğan'a siyaset yazdırmayan bir gazetede Nedim'in yazılarına başlayana kadar geçmesi gereken 'bir sürenin' ne kadar olduğunu hepimiz merak ediyoruz. Umarım ben yanılırım.